Samorząd pielęgniarek i położnych został utworzony na podstawie ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 roku (Dz. U. z 1991 r. Nr 41, poz. 178, z późn. zm.) Reprezentuje on osoby wykonujące zawody pielęgniarki i położnej oraz sprawuje pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Upowszechnia zasady etyki zawodowej oraz sprawuje nadzór nad ich przestrzeganiem. Jako samorząd ma na celu integrowanie środowiska pielęgniarek i położnych.
Do podstawowych zadań izby należy; stwierdzanie/przyznawanie PWZ, prowadzenie rejestrów; w tym rejestru indywidualnych praktyk pielęgniarek/położnych, indywidualnych specjalistycznych praktyk pielęgniarek i grupowych praktyk pielęgniarek, uznawanie kwalifikacji zawodowych, opiniowanie projekty aktów normatywnych w zakresie dotyczącym ochrony zdrowia i zasad organizacji opieki zdrowotnej.
Ponadto przy OIPiP działa ośrodek szkoleniowy, gdzie pielęgniarka/położna ma możliwość podjęcia różnego rodzaju form kształcenia mającego na celu aktualizowanie swojej wiedzy i umiejętności zawodowych.